Roślinna rewolucja: jak wegańskie produkty i inwestycje przekształcają globalny rynek spożywczy

Globalna wycena i perspektywy wzrostu

Według raportu Allied Market Research, globalny rynek produktów wegańskich osiągnął wartość 19,7 miliarda dolarów w 2020 roku i przewiduje się, że osiągnie 36,3 miliarda dolarów do 2030 roku, rosnąc w tempie 6,4% rocznie^[1]. Ten dynamiczny wzrost jest napędzany przez kilka kluczowych czynników:

Świadomość zdrowotna - szacuje się, że około 68% światowej populacji cierpi na nietolerancję laktozy^[2], co znacznie zwiększa zapotrzebowanie na roślinne alternatywy mleka. W Europie problem ten dotyczy około 30% populacji^[3], a w Polsce 10-30% osób może być dotkniętych tym schorzeniem^[4], w tym wiele niezdiagnozowanych przypadków. Dieta roślinna rozwiązuje problem osób dotkniętych tą chorobą i zmniejsza ryzyko chorób serca, cukrzycy typu 2 i otyłości, co potwierdzają badania American Heart Association. Produkty roślinne, takie jak owoce, warzywa, pełne ziarna i rośliny strączkowe, są bogate w składniki odżywcze, które wspomagają zdrowie układu sercowo-naczyniowego.

Etyka i ekologia - Jedna trzecia globalnych emisji gazów cieplarnianych pochodzi z systemu żywnościowego^[5].Rosnąca świadomość ekologiczna konsumentów również napędza popyt na produkty roślinne, których produkcja generuje mniejszą emisję CO2 i zużywa mniej wody niż produkcja produktów pochodzenia zwierzęcego^[6].

Potencjał i rosnące zapotrzebowanie

W Polsce rynek wegański jest wciąż na wczesnym etapie rozwoju, ale jego potencjał jest ogromny. Według badania Mintel, sprzedaż produktów wegańskich w Polsce wzrosła o 32% w 2021 roku (Vegconomist). Polscy konsumenci coraz częściej sięgają po roślinne alternatywy mleka, mięsa i przekąsek, a trend ten jest szczególnie widoczny w dużych miastach.

Aktualne dane pokazują, że aktualna wartość sprzedaży napojów roślinnych w Polsce w 21-szym tygodniu 2023 roku wyniosła blisko 313 mln złotych, co stanowi wzrost o 21,5% w porównaniu do tego samego tygodnia rok wcześniej. A w tym roku, w tym samym okresie (21 tygodniu) wartość sprzedaży osiągnęła blisko 358 mln złotych, co oznacza wzrost o 14,3% w porównaniu do roku wcześniej^[7].

Podobnie w przypadku roślinnych zamienników mięsa, które zdobyły około 15% udziału w polskim rynku mięsa, generując sprzedaż o wartości 176 mln zł. Co siódmy Polak wybierał roślinne alternatywy. Roślinne napoje osiągnęło 10% sprzedaży całej kategorii mleka, a jego sprzedaż wzrosła o 39% między 2020 a 2022 rokiem, podczas gdy sprzedaż mleka zwierzęcego spadła o 1%. Produkty roślinne lepiej znoszą inflację. Choć ceny napojów wegańskich są wyższe, to ta różnica zaczyna się zacierać.^[8]

Wegańskie opcje na stałe weszły już do menu restauracji i sklepów. Na naszym rynku co chwilę pojawiają się nowe produkty wegańskie. Dobrym przykładem jest popularny w Europie Zachodniej roślinny napój Oatly, który jest wegańską alternatywą do kawy w Żabka Café, największej sieci niewielkich sklepów spożywczych (typu convenience) w Polsce. Produkty firmy są też już dostępne w całej Polsce, m.in. Netto i Selgros czy na Frisco.pl, coffeedesk.pl i urbanvegan.pl. Oatly nawiązało również lokalne współprace ze sklepami Spar, E.Leclerc i Carrefour.

Europejski rynek jest mekką wegańskich produktów. McDonald’s testuje wegańskie lody Vegan Scoop w Wielkiej Brytanii^[9]. Austriacka firma Revo Foods wprowadziła ulepszoną wersję swojego roślinnego wędzonego łososia - Smokey Slices^[10], a brytyjska firma Mummy Meegz wprowadziła na rynek M’z Gems, wegańską alternatywę dla M&M'sów. Te nowe słodycze są wykonane z wegańskiej czekolady mlecznej, nie zawierają oleju palmowego i są bezglutenowe^[11].

Rosnące zapotrzebowanie na roślinne alternatywy stwarza ogromne możliwości dla innowacyjnych przedsiębiorstw. Konsumenci poszukują produktów, które są nie tylko zdrowe i ekologiczne, ale także smaczne i wygodne.

Wyzwania i perspektywy rynku

Jednym z głównych wyzwań jest cena produktów wegańskich, która często jest wyższa niż tradycyjnych produktów pochodzenia zwierzęcego. Koszty produkcji wegańskich alternatyw są wyższe z powodu mniejszych skali produkcji, droższych surowców oraz innowacyjnych procesów technologicznych. Aby zniwelować tę różnicę, konieczne jest zwiększenie efektywności produkcji i dystrybucji oraz rozwój technologii, które obniżą koszty. Wzrost popytu na produkty roślinne prowadzi do większych inwestycji i dalszego obniżania cen. Choć ceny napojów roślinnych są wyższe, to ta różnica zaczyna się zacierać. Patrząc na ceny na półkach sklepowych, to wegańskie drinki spadły o 3%, podczas gdy ceny mleka krowiego wzrosły o 27%. Podobnie w przypadku roślinnych serów. Ich sprzedaż wzrosła o 19%, a ceny wegańskich serów spadły o 1%, podczas gdy ceny tradycyjnych serów wzrosły o 20%^[12].

Jak każdy produkt dla świadomego klienta, branża wprowadza szereg regulacji i certyfikacji - kluczowych dla zapewnienia jakości i bezpieczeństwa produktów wegańskich. Obecnie brakuje jednolitych standardów, co może prowadzić do różnic w jakości i składzie produktów. Regulacje powinny obejmować dokładne wytyczne dotyczące składników, procesów produkcyjnych oraz etykietowania. Certyfikacje takie jak Vegan Society czy certyfikaty ekologiczne mogą pomóc konsumentom w wyborze sprawdzonych produktów i budowaniu zaufania do marek.

Zmiana nawyków żywieniowych konsumentów na masową skalę to kolejne wyzwanie. Choć coraz więcej osób jest świadomych korzyści płynących z diety roślinnej, wielu konsumentów wciąż preferuje tradycyjne produkty zwierzęce.

Dostępność produktów wegańskich w sklepach i restauracjach wciąż jest ograniczona, szczególnie poza dużymi miastami. Wymaga to rozwoju infrastruktury dystrybucyjnej, która umożliwi szeroką dostępność produktów wegańskich na terenie całego kraju. Firmy muszą również inwestować w logistykę, aby zapewnić świeżość i jakość swoich produktów podczas transportu i przechowywania.

Inwestycje i finansowanie sektora wegańskiego

Rozwój innowacyjnych produktów roślinnych wymaga znacznych inwestycji w badania i rozwój. Startupy wegańskie często potrzebują wsparcia finansowego, aby wprowadzać nowe technologie i skalować produkcję. Partnerstwa z większymi firmami spożywczymi, fundusze venture capital oraz wsparcie rządowe mogą odgrywać kluczową rolę w zapewnieniu niezbędnych środków na rozwój.

Rynek startupów wegańskich przeżywa dynamiczny rozwój, przyciągając coraz większe inwestycje. W 2023 roku sektor alternatywnych protein zebrał 1,6 miliarda dolarów, a w pierwszym kwartale 2024 roku dodatkowe 299 milionów dolarów, co łącznie daje 16 miliardów dolarów od początku 2020 roku^[13].

Inwestorzy venture capital coraz częściej inwestują w startupy wegańskie, szczególnie w obszarze technologii fermentacji precyzyjnej i mięsa hodowanego, jak w przypadku Ever After Foods, które zabezpieczyło 10 milionów dolarów na rozwój swojej platformy bioreaktorów^[14]. Fundusze takie jak Blue Horizon, CapitalV i Veg Capital są aktywnie zaangażowane w finansowanie innowacyjnych projektów wegańskich^[15].

Wzrost zainteresowania inwestorów wynika również z potencjału rynkowego i potrzeby osiągnięcia cenowego parytetu z tradycyjnymi produktami zwierzęcymi. Technologie skalowania i innowacje w produkcji roślinnych alternatyw mają kluczowe znaczenie dla dalszego wzrostu sektora^[16].

Dodatkowo, crowdfunding staje się popularnym źródłem finansowania dla startupów wegańskich. Platformy takie jak Seedrs i WeFunder umożliwiają inwestorom indywidualnym wsparcie obiecujących projektów wegańskich na wczesnym etapie rozwoju^[17].

Rynek startupów wegańskich ma przed sobą obiecującą przyszłość, z rosnącym wsparciem zarówno ze strony prywatnych inwestorów, jak i rządów, co przyczynia się do dalszego rozwoju innowacyjnych i zrównoważonych produktów^[18].

Koszty i ceny produktów wegańskich, regulacje i certyfikacje, zmiana nawyków konsumentów, infrastruktura i dystrybucja, inwestycje oraz edukacja i świadomość to główne wyzwania stojące przed rynkiem wegańskim. Jednak dzięki odpowiednim strategiom, innowacjom i wsparciu, produkty roślinne mają potencjał, aby stać się głównym nurtem w przemyśle spożywczym, przynosząc korzyści zarówno konsumentom, jak i środowisku.

[1] https://www.alliedmarketresearch.com/press-release/vegan-food-market.html#:~:text=According%20to%20a%20new%20report,reach%20%2436.3%20billion%20by%202030%2C

[2] https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/lactose-intolerance/definition-facts#:~:text=While%20most%20infants%20can%20digest,world's%20population%20has%20lactose%20malabsorption.&text=Lactose%20malabsorption%20is%20more%20common,the%20world%20than%20in%20others.

[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10297659/#:~:text=As%20such%2C%20only%20about%205,than%2070%25%20in%20Southern%20Europe.

[4] https://www.mdpi.com/2076-3417/12/19/10138#:~:text=Lactose%20intolerance%20is%20estimated%20to,and%20in%20Taiwan%20was%2088%25.

[5] Crippa, M., Solazzo, E., Guizzardi, D., Monforti-Ferrario, F., Tubiello, F. N., & Leip, A. J. N. F. (2021). Food systems are responsible for a third of global anthropogenic GHG emissions. Nature Food, 2(3), 198-209. https://doi.org/10.1038/s43016-021-00225-9

[6] Poore, J., & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987-992. https://doi.org/10.1126/science.aaq0216.

[7] NielsenIQ Scantrack Poland, Value Sales of Non-Dairy Milk, MAT week21 2022-2024

[8] https://klimat.rp.pl/na-talerzu/art38411601-polacy-coraz-czesciej-siegaja-po-roslinne-zamienniki-dla-miesa-i-mleka-nowy-rekord#:~:text=Podczas%20gdy%20w%20minionym%20roku,czasie%20wzros%C5%82a%20o%204%20proc.

[9] https://www.delish.com/food-news/a61100359/mcdonalds-vegan-ice-cream/

[10] https://www.seafoodsource.com/news/plant-based/revo-foods-launches-smokey-slices-salmon-analog-aqua-cultured-foods-debuted-in-chicago-restaurant

[11] https://www.foodanddrinktechnology.com/news/53135/mummy-meegz-introduces-highly-anticipated-new-vegan-mms/

[12] https://klimat.rp.pl/na-talerzu/art38411601-polacy-coraz-czesciej-siegaja-po-roslinne-zamienniki-dla-miesa-i-mleka-nowy-rekord#:~:text=Podczas%20gdy%20w%20minionym%20roku,czasie%20wzros%C5%82a%20o%204%20proc.

[13] https://gfi.org/investment/

[14] https://vegconomist.com/category/investments-finance/

[15] https://www.theveganreview.com/vegan-investing-how-businesses-capital-investors/

[16] https://vegconomist.com/investments-finance/2024-predictions-investing-food-system-transformation/

[17] https://www.theveganreview.com/vegan-investing-how-businesses-capital-investors/

[18] https://www.bccresearch.com/market-research/food-and-beverage/global-vegan-food-market.html#:~:text=The%20global%20market%20for%20vegan,the%20period%20of%202022%2D2027.