Muzeum na kółkach od niedzieli w Czeladzi. Przybliży historię Żydów polskich

Już w niedzielę rozpoczyna się jedna z najważniejszych imprez kulturalnych tego roku. Muzeum Saturn wraz z czeladzkim magistratem pozyskało nowatorski projekt „Muzeum na kółkach”, dzięki czemu miasto znalazło się wśród 21 miast z całej Polski i pięciu w województwie śląskim, które w tym roku odwiedzi mobilna ekspozycja dotycząca historii i kultury Żydów polskich.

Organizatorem projektu jest Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które stara się ze swoją ofertą trafić do jak najszerszego grona osób. Pod hasłem „Muzeum na kółkach” kryje się szereg różnorodnych wydarzeń, które towarzyszyć będą wizycie muzeum w Czeladzi w dniach 21-23 czerwca. Wizytę „Muzeum” hucznie otworzy „Szalom na Rynku” - Festiwal Kultury Żydowskiej.

Udział w projekcie „Muzeum na kółkach” jest dla nas atrakcyjnym i nowatorskim sposobem promowania spuścizny żydowskiej oraz poznawania bogactwa, odmienności kultury i tradycji żydowskiej. Stanowi również środek do realizacji naszej myśli – krzewienia tolerancji religijnej i kształtowania różnorodności kulturowej – mówią Stefania Lazar i Beata Krzemińska, koordynatorki lokalne „Muzeum na kółkach” w Czeladzi.

- W trakcie zajęć prowadzonych przez pracowników Muzeum Saturn dzieci i młodzież będą zwiedzać Czeladź śladami tutejszych Żydów, poznają historię miejsc związanych niegdyś ze społecznością żydowską - mówi Stefania Lazar. - Historię czeladzkiego cmentarza poznają w trakcie warsztatów na nekropolii przy ul. Będzińskiej 64. Z kolei edukatorki z Muzeum Historii Żydów Polskich opowiedzą z czego składał się sztetl oraz jaka jest rola kobiety w społeczności żydowskiej – dodaje.

W pawilonie wystawowym znajdować się będzie interaktywna mapa Czeladzi, zawierająca informacje o żydowskiej historii miasta i najważniejszych miejscach związanych z kulturą judaistyczną. Jednym z elementów tego projektu będzie wystawa „Z narażeniem życia”, opowiadająca o Polakach ratujących Żydów w czasie okupacji, którą oglądać będzie można przez wszystkie trzy dni w Galerii „Elektrownia”.

21 czerwca – „Szalom na Rynku” od godziny 15.00 - szereg koncertów oraz pokazy tańca żydowskiego wraz elementami inscenizacji wesela. Wystąpią m.in. zespół "Quartet Klezmer Trio" oraz "Negev", Zespół Taneczny Klezmer z Cieszyna.

22 czerwca - godz. 17.00 wykład prof. Leszka Hońdo pt. „Erew - wokół kalendarza żydowskiego” w Muzeum Saturn w Czeladzi. O godzinie 19.00 odbędzie się projekcja oscarowego filmu „Ida”, reż. P. Pawlikowski (Muzeum Saturn).

23 czerwca - godz. 16.30 wykład dr Aleksandry Namysło pt. „Życie polityczne i społeczne zagłębiowskich Żydów w dwudziestoleciu międzywojennym”, również w czeladzkim Muzeum.

Projekt Muzeum na kółkach realizowany jest w ramach programu Żydowskie dziedzictwo kulturowe, dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.

Czeladź to ważny punkt na mapie polsko-żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Swoją bogatą historię i specyficzny charakter zawdzięcza położeniu na pograniczu-najpierw Królestwa Czech oraz Polski, potem zaborów pruskiego i rosyjskiego. Od XV w. miasto było częścią Księstwa Siewierskiego. Dopiero jego likwidacja w końcu XVIII w. i zmiany polityczne z początku XIX w. pozwoliły na osiedlanie się tutaj ludności wyznania mojżeszowego. Społeczność ta nigdy nie przekroczyła jednak 6% populacji miasta i nie wyemancypowała się spod zwierzchności kahału będzińskiego. Czeladzcy Żydzi wznieśli swoją własną bożnicę, z ich inicjatywy w początkach XX w. założono także nową nekropolię, położoną na granicy Czeladzi i Będzina. Przed wybuchem II wojny światowej populacja liczyła nieco ponad 1000 osób. W mieście działały żydowskie stowarzyszenia, a członkowie społeczności żydowskiej zasiadali w radzie miejskiej, istniało też przedszkole dla dzieci wyznania mojżeszowego prowadzone przez Reginę Glatter.