Ułani, ułani, malowane dzieci

Kawalerzyści z Tarnowskich Gór znów szli na wojenną tułaczkę.

Dziewczęta obdarowywały ich kwiatami, a zespół z Miedar śpiewał "Wojenko, wojenko...". Rutka Laskier w będzińskim getcie pisała swój dziennik: "Nie mogę sobie uprzytomnić, że to już 43 rok, czwarty rok tego piekła...".

Gdyby minister edukacji, Roman Giertych, wybrał się w piątek z młodzieżą na rajd historyczny, zmieniłby swoje poglądy na temat specjalnych lekcji patriotyzmu, które chce wprowadzić do szkół. Zobaczyłby, jak licealiści i gimnazjaliści z województwa śląskiego pod okiem swoich nauczycieli oraz Instytutu Pamięci Narodowej dotykają losów ludzi, którzy walczyli, cierpieli i ginęli w czasie drugiej wojny światowej. Bez nachalnej dydaktyki, ideologii i zbędnych fanfar, za to z sercem wcielają się w ich postaci, żeby lepiej zrozumieć i zapamiętać to, co przeżywali, na jakie próby zostali wystawieni i jak poświęcali się dla ojczyzny.

Jednego dnia uczniowie przemierzyli szlak od Tarnowskich Gór przez Będzin, Sosnowiec do Katowic. Rozpoczęli tę wędrówkę od przywołania historii pułku 3. ułanów śląskich oraz 11 pułku piechoty.

- W naszym mieście znajdowały się ich macierzyste garnizony, z których wyruszyli we wrześniu 1939 roku, tu rozpoczęli swoją odyseję - mówiła Janina Szecówka, nauczycielka z Publicznego Gimnazjum nr 4 w Tarnowskich Górach. Uczniowie odczytali wspomnienia żołnierzy. Zespół "Miedarzanie", w pięknych strojach z czasów Księstwa Warszawskiego, tańczył poloneza i śpiewał "Ułani, ułani malowane dzieci... ". A potem szli za "wojskiem" na cmentarz św. Anny, gdzie znajdują się tablice poświęcone obu tarnogórskim pułkom. Wartę zaciągnęła reprezentacyjna 22. Drużyna Starszoharcerska "Gniazdo".

Będzińska młodzież przypomniała o zagładzie Żydów. We wrześniu 1939 roku płonęła tu synagoga, a w niej ludzie. Niemcy zamierzali winą za tę zbrodnię obarczyć sąsiadów - Polaków. Śledztwo prokuratorów IPN nie ujawniło sprawców zbrodni. Za to świat poznał historię czternastoletniej Rutki Laskier. W jej postać wcieliła się Ilona Lalik z II LO w Będzinie. Rutka pisała w getcie swój pamiętnik i chodziła do tej samej szkoły, co Ilona. Przed wojną w tym samym budynku mieściło się gimnazjum żydowskie.

- Na lekcjach historii zbyt mało jest czasu na dzieje regionu - mówi Tomasz Janus z Gimnazjum nr 3 w Sosnowcu. Poprowadził on uczniów w miejsca upamiętniające aktywistów ruchu oporu. W Sosnowcu przy ul. Nowopogońskiej i Orlej znajduje się jedyny w Polsce pomnik poświęcony kobietom walczącym w AK. Z kolei przy ul. Wawel nadal stoi akacja, na której Niemcy powiesili Stanisława Makarskiego z Organizacji Orła Białego.

- Dotykamy historii, łatwiej w ten sposób ją zapamiętać - mówi Tomek Lewandowski z II e LO w Będzinie. - Mnie najbardziej podobało się w Katowicach. Tu tyle wojska.

W Zespole Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Katowicach są klasy: wojskowa i zarządzanie kryzysowego. Młodzi w mundurach dali popis musztry, a potem opowiedzieli dzieje swojego patrona rotmistrza Witolda Pileckiego. Całym swoim życiem dowiódł, że nie istnieją granice odwagi i poświęcenia. Sam zgłosił się do KL Auschwitz jako wolontariusz ruchu oporu, a potem z niego zbiegł. W 1948 roku za rzekome szpiegostwo komuniści skazali go na karę śmierci.

Uczniowie sami szperali w bibliotekach, by przygotować informacje o swoich bohaterach, sami przedstawili je rówieśnikom. Pomysłodawcą corocznych rajdów jest IPN.

Spotkanie na szlaku historii zaczęło się bardzo pechowo. "Miedarzanie" w drodze na występ mieli kraksę i jedna z uczennic trafiła do szpitala. Konie ze Zbrosławic nie mogły być dowiedzione na zaplanowane miejsce wymarszu z powodu remontu drogi i nieco się spłoszyły. Podczas pierwszej inscenizacji zasłabło aż siedmiu uczniów, bo tarnogórskie muzeum nie było przygotowane na przyjęcie tylu gości. Na szczęście wszystko skończyło się pomyślnie.