Żydzi w Będzinie mieszkali od wieków, Niemcy zgotowali im piekło
Żydzi pojawili się na obszarze dzisiejszego Zagłębia Dąbrowskiego prawdopodobnie już w XIII wieku. W Będzinie mieszkali od początku istnienia miasta. W okresie międzywojennym w mieście działały liczne partie polityczne, stowarzyszenia kulturalne, prasa, kluby sportowe. Na rok przed wybuchem wojny w Będzinie żyło ich prawie 27 tysięcy. Zostali wywiezieni lub zamordowani.
Duże getto od 1942 roku znajdowało się w dzielnicy Warpie. Umieszczono tam Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego, Kielc, Oświęcimia, Bogumina, a także z terenów Czechosłowacji. Małe getto zlokalizowane było na pobliskiej Kamionce. Będzińskie getto nie było otoczone murem. Mieszkańcy zmuszani byli do pracy przymusowej na rzecz okupantów w zakładach przemysłowych i warsztatach rzemieślniczych w Będzinie oraz w Dąbrowie Górniczej.
Od 1 do 8 sierpnia 1943 r., pomimo oporu ze strony żydowskich organizacji podziemnych (m.in. ŻOB), getto zostało zlikwidowane. Wybuchło wówczas tzw. powstanie w getcie będzińsko-sosnowieckim, zainicjowane przez lokalny oddział Żydowskiej Organizacji Bojowej, na czele którego stał Cwi (Zwi) Brandes. Duża część ludności pozostawała poza mieszkaniami ukryta w budynkach, piwnicach i dobrze zamaskowanych ziemiankach. Jednym z takich miejsc był „bunkier” przy ul. Podsiadły 24, obecnie ul. Rutki Laskier. To właśnie tam bronili się aż do tragicznej śmierci Frumka Płotnicka, Herszel Szpryngier, Baruch Gaftek.
Większość mieszkańców getta zginęła w komorach gazowych w nazistowskim obozie Auschwitz – Birkenau. Ostatnia grupa Żydów, pracująca przy porządkowaniu terenu getta, została wywieziona do obozu zagłady w lutym 1944 roku.
Na placu Bohaterów Getta przylegającym do ul. Rutki Laskier, w miejscu gdzie odbywały się walki, wystawiony został w 2005 roku symboliczny pomnik z tablicą pamiątkową z napisem w języku hebrajskim, angielskim i polskim: „Pamięci ponad 30 tysiącom Będzińskich Żydów osiadłych tu od wieków i pokoleń, wywiezionych i wymordowanych przez nazistowskie Niemcy w latach II wojny światowej 1939–1945. Władze miasta i mieszkańcy Będzina, sierpień 2005”.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
