Spektakl „Piąta Strona Świata” na podstawie prozy Kazimierza Kutza gościnnie w Krakowie

PIĄTA STRONA ŚWIATA
reż. Robert Talarczyk, Teatr Śląski w Katowicach

Śląsk, a właściwie jego mały zakątek, leżące nad niegdyś graniczną rzeką Brynicą Szopienice. Tam właśnie umieścił akcję swojej debiutanckiej powieści Kazimierz Kutz. Wybitny reżyser filmowy i teatralny (współpracował m. in także z Teatrem Śląskim) zawarł w niej bogaty i barwny obraz życia mieszkańców, pełen zdarzeń codziennych i o dziejowym znaczeniu, rejestrujący miejscowe anegdoty i portrety zwykłych ludzi, z których każdy ma swoją niepowtarzalną historię wartą upamiętnienia.Powstała w ten sposób fascynująca i gęsta od wydarzeń opowieść o miejscu bliskim sercu głównego bohatera, jego „Piątej stronie świata”. Śląsk, piąta strona świata, to miejsce, gdzie zacierają się granice, a historia bawi się ludźmi i narodami. Nie sposób zamknąć go w sztywne ramy ani opowiedzieć od początku do końca. Można tylko próbować odsłaniać po kawałku, zestawić z tysiąca zabawnych, tajemniczych i fascynujących ludzkich historii.

NAGRODY I WYRÓŻNIENIA:

- Główna nagroda w XIX Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej
- Sztuki Współczesnej (nagroda zespołowa)
- 9 wskazań w prestiżowym rankingu "Najlepsze/Najlepsi" miesięcznika "Teatr" (ranking tworzy 14 najważniejszych krytyków w Polsce).

Wyróżnienia za:
- najlepszą adaptację tekstu wg prozy Kazimierza Kutza
- najlepszą reżyserię dla Roberta Talarczyka
- najlepszą scenografię autorstwa Ewy Sataleckiej
- najlepszą męską rolę w wykonaniu Dariusza Chojnackiego

- Nagroda dla Przemysława Sokoła, autora muzyki do spektaklu na Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy
- Nominacja do Nagrody im. Konrada Swinarskiego dla Roberta Talarczyka za reżyserię spektaklu
- Nominacja do Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepsze kreacje aktorskie dla Dariusza Chojnackiego za rolę Narratora

POKAZY:
- Udział w konkursie podczas XII edycji /Festiwalu Prapremier/ w Bydgoszczy
- Udział w festiwalu /Lokersi/ w Teatrze im. Modrzejewskiej w Legnicy
- Pokaz w ramach prezentacji /Nówka Sztuka/ organizowanym przez Instytut Teatralny na scenie Teatru Polskiego w Warszawie

WYBRANE GŁOSY Z PRASY:

Robertowi Talarczykowi udaje się zapanować nad mnogością wątków prozy Kutza i spleść z nich przedziwną balladę, czasem liryczną, czasem bezwzględną w ukazywaniu trudnej historii Śląska.
/Witold Mrozek, "Gazeta Wyborcza" Warszawa/

Ascetyczny spektakl Talarczyka, toczący się na pustej scenie, ożywianej przez tylne projekcje i ruch zapadni, budują trzy żywioły. Stale obecny na scenie narrator Dariusza Chojnackiego, który perfekcyjnie trzyma w ryzach całość. Olśniewająca choreografia Katarzyny Kostrzewy, która każdej postaci zaproponowała indywidualną charakterystykę ruchową, a wiele sytuacji opowiedziała wprost językiem tańca współczesnego. (...) I żywioł trzeci to aktorzy Teatru Śląskiego, dla których ten spektakl to prawdziwe coup de force. Legendarny kutzowski aktor Bernard Krawczyk jako dziadek Wawrzek, skory do bitki, wypitki i honorowych czynów. Grażyna Bułka, Ewa Leśniak, Barbara Lubos, jako żelazne śląskie matki. Ekscentryczny i melancholijny Ojciec Andrzeja Dopierały, filigranowy i
kruchy Alojz Bartłomieja Błaszczyńskiego oraz somnabuliczny Lucjan Artura Święsa.
/Maciej Nowak "Przekrój"/

Scena, oczyszczona z dekoracji i nadmiaru sprzętów, staje się miejscem, w którym opowieść o "piątej stronie świata" jest tworzona przez barwny ludzki wielogłos. Przy pomocy kilku rekwizytów i kostiumów Talarczyk kreuje różne sytuacje i miejsca.
/Aneta Głowacka, "Teatr"/

W "Piątej stronie świata" nic nie kłuje. Kutz, zaczepny w publicystyce i polityce, w swej pierwszej powieści (a właśnie ona posłużyła za podstawę tego spektaklu) jest inny: refleksyjny i liryczny. Kreśli tradycyjną obyczajowość ziomków, ale też szanuje ich ambicje, samoświadomość, zakorzenioną godność. Przygląda się historycznym paradoksom, miesza żywych i umarłych, komizm z dramatem.
/Jacek Sieradzki "Zwierciadło"/

To nie jest spektakl ze śląską listą żądań, to nie jest polityczno-społeczno-petycja, nie jest to też ludowa, wyimaginowana opowieści z cepelii. Trzy pokolenia: osiemdziesięciolatek Kutz, czterdziestopięciolatek Talarczyk i trzydziestoletni Chojnacki mierzą się artystycznie z przeszłym i współczesnym Śląskiem (...) "Piątą stronę świata" cechuje z jednej strony najdojrzalsza forma literacka (powieść i jej adaptacja to po prostu dobry kawałek literatury), z drugiej bardzo przemyślana i celna inscenizacja, z teatralnym spojrzeniem, jakiego nie miały poprzednie spektakle dotyczące historii tego regionu. To wreszcie Teatr Śląski bez kompleksów, świetnie grający zespół aktorski i reżyser, który nie tyle wie co, ale wie jak powiedzieć to, co ma do powiedzenia.
/"Gazeta Wyborcza" Katowice/